هشدار درباره زایمان زودرس / چرا نوزادان پیش از موعد به دنیا می‌آیند؟ / دلایل علمی و نکات پیشگیرانه برای مادران

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه معاصر، زهرا طاولی رئیس اداره سلامت مادران وزارت بهداشت، متخصص زنان و زایمان و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران در رابطه با علل و پیشگیری از زایمان زودرس گفت: زایمان زودرس یکی از چالش‌های جدی دوران بارداری است که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله آناتومی غیرطبیعی رحم، عفونت‌ها، چند قلویی و استرس بالا رخ دهد. شناسایی عوامل مستعد کننده طی مراقبت‌های بارداری به هنگام، نقش کلیدی در پیشگیری از این وضعیت دارد.

وی ادامه داد: یکی از مهم‌ترین دلایل زایمان زودرس، ناهنجاری‌های مادرزادی رحم مانند رحم دوشاخ یا کوتاه بودن طول سرویکس است. این وضعیت می‌تواند مانع از ادامه بارداری تا پایان دوره طبیعی شود. در این موارد، جراحی‌های پیشگیرانه‌ای برای بستن دهانه رحم انجام می‌شود تا از باز شدن زودهنگام آن جلوگیری شود.

طاولی اذعان کرد: عفونت‌های دوران بارداری، به‌ویژه عفونت‌های دستگاه تناسلی و ادراری، نیز از عوامل شناخته‌شده در شروع انقباضات رحمی هستند. درمان به‌موقع این عفونت‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا از شروع روند زایمان پیش از موعد جلوگیری شود.

رئیس اداره سلامت مادران وزارت بهداشت افزود: در بارداری‌های چندقلویی نیز احتمال زایمان زودرس بیشتر است، چراکه معمولاً رحم برای نگهداری یک یا دو جنین به طور کامل ظرفیت دارد. به همین دلیل در روش‌های درمان ناباروری مانند IVF، پزشکان توصیه می‌کنند از کاشت چندین جنین پرهیز شود.

نقش استرس در تحریک زایمان زودرس

طاولی در ادامه گفت: استرس مزمن از طریق آزادسازی هورمون‌های خاص می‌تواند محرک انقباضات زودهنگام رحمی باشد. در شرایط بحرانی، مانند رویدادهای اضطراب‌آور اجتماعی یا خانوادگی، افزایش مراجعه زنان باردار با علائم انقباضات رحمی گزارش می‌شود. با دوری از محیط‌های استرس‌زا و بهره‌گیری از مشاوره روانشناسی، این علائم قابل کنترل خواهد بود.

سابقه زایمان زودرس و مراقبت‌های ویژه در بارداری

این متخصص زنان و زایمان تصریح کرد: در مادرانی که سابقه زایمان زودرس در بارداری‌های پیشین دارند، احتمال تکرار این وضعیت وجود دارد. به همین دلیل، لازم است این گروه از مادران تحت نظارت دقیق‌تری قرار گیرند و در صورت نیاز، به مراکز مجهز به خدمات ویژه نوزادان نارس ارجاع داده شوند.

وی متذکر شد: برخی بیماری‌های زمینه‌ای مادر مانند اختلالات جفتی یا چسبندگی غیرطبیعی جفت نیز می‌توانند منجر به زایمان زودتر شوند تا ازبروز حوادث اورژانسی جلوگیری شود. در چنین مواردی، برنامه‌ریزی برای زایمان درزمان از پیش تعیین شده و با آمادگی تیم چند تخصصی و آماده بودن خون و فرآورده انجام می‌شود.

مصرف دخانیات و مواد مخدر، عامل بروز زایمان زودرس

این دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران اظهار داشت: مصرف سیگار، الکل و سایر مواد مخدر از عوامل جدی در افزایش بروز زایمان زودرس محسوب می‌شود. ترک این عادات به‌ویژه در دوران بارداری از الزامات حفظ سلامت مادر و جنین است.

وی افزود: در صورتی که مادر سابقه زایمان زودرس داشته باشد، باید حتماً این موضوع را به پزشک اطلاع دهد. در صورت بروز علائمی مانند ترشحات غیرطبیعی یا عفونت، پیگیری فوری و درمان لازم است. همچنین، بررسی وضعیت جفت در مادرانی که سابقه سزارین یا جراحی رحم دارند نیز ضروری است.

عوارض بارداری و ضرورت مراقبت‌های تخصصی

طاولی مطرح کرد: برخی مادران به دلیل تغییرات هورمونی ناشی از جفت، ممکن است در طول بارداری دچار مشکلاتی مانند فشار خون بارداری یا مسمومیت بارداری شوند. این اختلالات می‌توانند به افزایش فشار خون، ورم، دفع پروتئین و حتی تشنج منجر شوند و سلامت مادر و جنین را تهدید کنند. در چنین شرایطی، نیاز به مراقبت‌های مستمر، مشاوره تغذیه و بررسی دقیق پزشکی بیشتر احساس می‌شود.

اهمیت مراقبت‌های مستمر در مراکز درمانی و بهداشتی

این دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران تاکید کرد: مادرانی که در گروه بارداری‌های نیازمند مراقبت ویژه قرار دارند، باید به‌طور منظم تحت ارزیابی قرار گیرند. مراکز ارائه خدمات بهداشتی لیست مشخصی از این افراد دارند و از طریق تماس تلفنی یا مراجعه حضوری با فواصل زمانی کوتاه‌تر، وضعیت آنان را رصد می‌کنند.
توصیه‌هایی برای مادر باردار در دوران بحران

رئیس اداره سلامت مادران وزارت بهداشت ادامه داد: ورزش ملایم، رژیم غذایی سالم و مصرف داروهای تجویزی طبق دستور پزشک از جمله اقدامات کلیدی در دوران بارداری است. مادران باید مدارک پزشکی، دفترچه مراقبت‌ها، نتایج آزمایش‌ها و سونوگرافی‌ها را همیشه همراه داشته باشند، به‌ویژه هنگام مسافرت یا مراجعه به مراکز درمانی دیگر.

وی تصریح کرد: استفاده از آب آشامیدنی سالم، پرهیز از فست‌فود و نوشیدنی‌های شیرین و مضر، افزایش تعداد وعده‌های غذایی با حجم کمتر، و مدیریت استرس از دیگر توصیه‌های حیاتی در دوران بارداری است.

طاولی خاطر نشان کرد: در صورت داشتن هرگونه پرسش یا نگرانی، مادران می‌توانند از خدمات تلفنی سامانه مشاوره مامایی «۴۰۳» که از زمان همه‌گیری کرونا فعال شده، استفاده کنند. این سامانه با حضور کارشناسان مامایی، به سوالات مادران پاسخ داده و بازخورد مثبتی از سوی جامعه دریافت کرده است.